اگر هنگام ایستادن یا راه رفتن کودک متوجه شوید که زانوها از یکدیگر دور و قوزکها به هم نزدیک هستند، احتمال وجود زانوی پرانتزی مطرح میشود. این وضعیت در بسیاری از نوزادان دیده میشود و در اغلب موارد تا حدود دو سالگی و با شروع راه رفتن خودبهخود برطرف میگردد. با این حال در برخی کودکان این حالت باقی میماند و حتی ممکن است باعث درد پا، لنگش یا ناتوانی در دویدن شود. به همین دلیل آشنایی با روشهای پیشگیری از زانوی پرانتزی در نوزادان اهمیت زیادی دارد.
بهترین کار برای والدین این است که تا حد امکان از همان دوران نوزادی اقداماتی برای پیشگیری انجام دهند؛ زیرا همیشه پیشگیری مؤثرتر و سادهتر از درمانهای بعدی است. در ادامه، نکات مهم برای جلوگیری از تشدید این عارضه را بررسی میکنیم.
فهرست مطالب
پای پرانتزی در نوزادان
زمانی که نوزاد متولد میشود، وجود درجاتی از پای پرانتزی طبیعی است که به آن ژنوواروم فیزیولوژیک گفته میشود. دلیل اصلی آن وضعیت قرارگیری جنین در رحم است. به طور معمول زاویه پرانتزی در نوزاد حدود ۱۵ درجه است، این مقدار در یکسالگی به ۱۰ درجه میرسد و تا دو سالگی تقریباً اصلاح میشود.
اگر این وضعیت پس از سه سالگی همچنان باقی بماند، دیگر طبیعی محسوب نمیشود و باید بررسی شود.
عوامل مؤثر در ایجاد زانوی پرانتزی شامل موارد زیر است:
- نرمی استخوان
- کمبود ویتامین D یا کلسیم
- بیماریهای رشد استخوان مانند بلونت، ریکت یا دیسپلازی استخوان
- مسمومیت با سرب یا فلوراید
چگونگی پیشگیری از زانوی پرانتزی
اگرچه پرانتزی بودن پاها در نوزادی روند طبیعی رشد است، اما میتوان با چند اقدام ساده از تشدید آن جلوگیری کرد و به اصلاح طبیعی پاها کمک نمود.
۱. کنترل وزن جنین
وزن زیاد جنین ممکن است فضای رحم را محدود کرده و روی شکلگیری پاها اثر بگذارد. برخی نوزادان ذاتاً وزن بالاتر دارند اما در مواردی افزایش وزن جنین به مشکلاتی مانند دیابت بارداری مربوط است. بنابراین مادران باید وضعیت سلامت خود را بهطور منظم بررسی و تحت نظر باشند.
۲. کنترل وزن کودک
کنترل وزن کودک پس از تولد اهمیت بیشتری دارد. اضافهوزن فشار بیشتری به مفاصل وارد کرده و احتمال تشدید پاهای پرانتزی را افزایش میدهد. برنامه غذایی مناسب و متعادل میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
۳. جلوگیری از نرمی استخوان
نرمی استخوان یا راشیتیسم یکی از دلایل اصلی پرانتزی شدن پاها است. کمبود ویتامین D، کلسیم و فسفر نقش مهمی در ایجاد این بیماری دارد. رژیم غذایی کامل و قرار گرفتن روزانه کودک در معرض نور مناسب خورشید برای پیشگیری ضروری است.
این بیماری میتواند عوارض جبرانناپذیری داشته باشد؛ حتی در برخی مراجعین بزرگسال نیز مشاهده شده که علت پرانتزی بودن پاها، نرمی استخوان دوران کودکی است.
۴. انجام معاینات منظم
پس از دو سالگی، معاینه منظم توسط متخصص اهمیت زیادی دارد. ممکن است والدین متوجه درجه دقیق انحراف نباشند، اما متخصص میتواند وضعیت پا را دقیق بررسی کند. تشخیص زودهنگام باعث میشود اصلاح و درمان با نتیجه بهتری همراه باشد.
علاوه بر این موارد، استفاده از کفی طبی، کفش مناسب و تجهیزات استاندارد نوزادی، مانند کریر یا صندلی نوزاد، میتواند از تشدید زانوی پرانتزی جلوگیری کند.
نحوه تشخیص پای پرانتزی در نوزادان
برای تشخیص، کافی است زمانی که پاها صاف هستند و قوزکها به یکدیگر چسبیدهاند، به فاصله زانوها توجه کنید. فاصله زیاد بین زانوها، ظاهر پرانتزی پاها را نشان میدهد. در صورت تردید، معاینه توسط متخصص ضروری است.
کلام آخر
در این مطلب روشهای پیشگیری از زانوی پرانتزی در نوزادان را مرور کردیم. با رعایت چند نکته ساده میتوان از بروز بسیاری از مشکلات اسکلتی در آینده جلوگیری کرد. توجه به تغذیه، وزن کودک، نور خورشید و معاینات دورهای نقش مهمی در سلامت استخوانها دارد.
پاسخ به سوالات متداول درباره پرانتزی شدن پای نوزاد
آیا پرانتزی شدن پای نوزاد خطرناک است؟
در بیشتر موارد خیر و با رشد طبیعی کودک برطرف میشود.
چه زمانی باید نگران باشیم؟
اگر این وضعیت با درد، لنگش، تورم یا عدم بهبود همراه باشد.
آیا پوشک موجب پرانتزی شدن پا میشود؟
خیر، پوشک دلیل اصلی این عارضه نیست و بیشتر به وضعیت جنینی و رشد استخوان مربوط میشود.
آیا پرانتزی شدن پا باعث کوتاهی قد میشود؟
مستقیم خیر، اما در برخی موارد نادر ممکن است به شکل غیرمستقیم اثر بگذارد.
